گیاه‌شناسی
ترخون گیاهی از خانواده‌ی کاسنی است که ارتفاع آن به ۶۰ سانتی‌متر می‌رسد. برگ‌های این گیاه سبزرنگ، بلند و باریک و گل‌های آن زرد رنگ هستند. دانه‌های گیاه نیز عقیم بوده و تکثیر آن به شکل رویشی انجام می‌شود. در برگ ترخون اسانس روغنی وجود دارد که ترکیب عمده‌ی آن را «متیل چاویکول» و «پی‌متوکسی سینامیک آلدئید» تشکیل می‌دهند که خاصیت ضدعفونی‌کنندگی بسیار قوی دارند.
تاریخچه
قدمت استفاده از ترخون به ۵۰۰ سال قبل از میلاد برمی‌گردد که این گیاه برای اولین بار در مناطق جنوبی روسیه و سیبری یافت شد. ترخون در زمان جنگ‌های صلیبی به اروپا وارد شد و کشت آن در نقاط مختلف اروپا رواج یافت. امروزه این سبزی معطر را در تهیه‌ی غذاها و ساخت داروها به کار می‌برند. ابن‌سینا و زکریای رازی قبل از اروپاییان به خواص درمانی ترخون پی بردند و در کتاب‌های طبی خود نوشته‌اند که ترخون نفخ را برطرف کرده و هوای آلوده از طاعون را ضدعفونی و پاک می‌کند.
ابن بیطار نیز ترخون را سبزی سفره‌ی غذا می‌داند و عقیده دارد چند برگ ترخون، نفس را معطر و خوشبو می‌کند.
در طب سنتی قدیم ایران ترخون را دم کرده و آن را به‌عنوان مقوی معده می‌خوردند تا هضم غذا را آسان و نفخ شکم و روده‌ها را برطرف کرده، قاعدگی زنان را منظم کند و دردهای اعصاب و انواع روماتیسم را شفا بخشد.
مسکن طبیعی
در طب سنتی ایران برای جلوگیری از خونریزی لثه‌ها و التیام زخم‌های دهان از دمنوش یا روغن ترخون استفاده می‌کردند. این سبزی معطر همچنین تسکین‌دهنده‌ی درد دندان و لثه است، زیرا حاوی ماده‌ای به نام «اوژنول» است.
خواص ترخون برای هضم غذا
برگ و سرشاخه‌های گل‌دار ترخون، محرک و مقوی معده و تسکین‌دهنده‌ی ناراحتی‌های معده است که بر اثر استرس به وجود آمده‌اند. همچنین سیستم هاضمه را تقویت می‌کنند. روغن موجود در برگ این سبزی موجب افزایش شیره‌های گوارشی در سراسر دستگاه گوارش می‌شود و به افزایش توانایی بدن به هضم مواد غذایی از طریق تجزیه ی غذاها به مواد مغذی کمک می‌کند.
منبع آنتی‌اکسیدان‌های قوی
ترخون خواص آنتی‌اکسیدانی فراوانی دارد و رادیکال‌های آزاد را خنثی می‌کند. رادیکال‌های آزاد، محصولات فرعی متابولیسم هستند که اگر در بدن شما باقی بمانند موجب تخریب سلول‌‌های بدن می‌شوند، درنتیجه در سیستم هاضمه باقی مانده و آن دچار مشکل می‌کنند. ترخون رادیکال‌های آزاد و سموم بدن را از بین می‌برد.
اشتها آور گیاهی
وقتی شما برگ‌های ترخون را دهان می‌گذارید، ترشح شیره‌های گوارشی معده را تحریک می‌کند، به همین دلیل موجب افزایش اشتها می‌شود. در قسمت‌های پایین‌تر دستگاه گوارشی، شیرهی معده و صفرا ترشح می‌شوند تا اگر غذایی در معده باشد، سرعت هضم مواد غذایی را افزایش دهند و اگر نباشد (معده خالی باشد) موجب افزایش اشتها شوند.
خواص ترخون برای گردش خون
روغن فرار موجود در ترخون به توزیع مناسب مواد مغذی، اکسیژن، هورمون‌ها و آنزیمها در سراسر بدن کمک می‌کند و گردش خون و مخاط را بهبود میبخشد.
خوشبو کننده‌ی دهان
اگر می‌خواهید دهان و بدن خوشبو داشته باشید، ترخون را در رژیم غذایی خود قرار دهید. بوی تند و معطر ترخون موجب مهار رشد میکروب‌های روی پوست شده و به این ترتیب باعث کاهش بیشتر بوی دهان و بدن می‌شود.